Heb je wel eens een escaperoom gespeeld? Of een van die apps waar je dingen moet vinden en puzzeltjes moet oplossen om naar de volgende kamer en het volgende level te kunnen? Het is steeds populairder geworden in de laatste jaren. Hoogstwaarschijnlijk heb je er dus wel eens van gehoord of er zelfs een gespeeld. Maar heb je er ook al eens bij stilgestaan wat het zo leuk maakt?
Korte geschiedenis
Eerst even kort een stukje terug in de geschiedenis. Hoe de escaperooms zijn begonnen. Het concept om de speler op een locatie op te sluiten, dateert tenminste uit John Wilson’s 1988-tekstavontuur Behind Closed Doors, waarin de speler opgesloten zit op een toilet. Er wordt echter aangenomen dat de groei van de games eerder in verband te brengen is met de populariteit van de Myst-serie, waarvan de eerste versie uitkwam in 1993. Het bestond uit puzzels in een vooraf gegenereerde computeromgevingen, waarbij spelers moesten zoeken naar aanwijzingen in het landschap.
Escaperooms zoals we ze nu kennen zijn er nog niet zo heel lang. De eerste versie werd in 2003 in Amerika gemaakt. Vier jaar later de Japanse Real Escape Games. Eind 2019 was de schatting dat er meer dan 50.000 escaperooms wereldwijd gemaakt zijn. In de COVID-19-crisis moesten escaperoom-houders ineens creatief worden vanwege de lockdowns. Daaruit zijn verschillende nieuwe concepten ontwikkeld waarbij je bijvoorbeeld thuis een envelop of een klein doosje krijgt en je met een paar mensen plezier hebt bij het oplossen van puzzels en het ontrafelen van mysteries.
Meer dan een spel
Als je in een escaperoom bent, ben je niet bezig met andere dingen dan het plezier en de puzzels oplossen binnen de tijd die ineens veel sneller lijkt te gaan dan anders. En toch zijn er heel wat aspecten die ervoor zorgen dat het spel daarmee leuker, spannender of uitdagender gemaakt wordt.
Het concept blijft gelijk maar het is elke keer weer een nieuw verhaal of setting. Het is daarbij gaaf om te zien waar mensen toe in staat zijn; enerzijds het maken van een escaperoom, de creativiteit en vakmanschap voor een goed decor. Maar ook hoe creatief mensen zijn om ze opgelost te krijgen. Het is mooi dat dit steeds zorgt voor toch een nieuwe ervaring.
Je leert jezelf beter kennen en ervaart ontwikkeling
Je komt de kamer binnen en meteen sta je op scherp. Alle zintuigen worden versterkt en aangescherpt door de sfeer en de manier waarop puzzels worden gepresenteerd – de spellen ondersteunen de ontwikkeling en scherpte van de primaire zintuigen. Je wordt gestimuleerd om meer oplossend en out of the box te denken – het lateraal denken. Je moet ineens andere manieren vinden om tot de oplossingen te komen waarbij er van je wordt verwacht dat je kritisch kijkt naar de dingen die je weet en of dat nog wel klopt in deze situatie en of het nodig is daarin aanpassingen te maken. Dit zorgt er soms ook voor dat je nieuwe dingen leert, allerlei weetjes, andere talen, codes of getallen door het doorlopen van de escaperoom.
Samen ga je op zoek naar aanwijzingen, samen los je puzzels op en ieder heeft daarbij zijn of haar eigen specifieke taak of rol. Dat hoeft niet uitgesproken te worden maar je kunt bijvoorbeeld heel gestructureerd zijn en daarmee methodisch door de escaperoom zoeken. Oog voor detail zorgt ervoor dat je wel vindt waar de verborgen aanwijzingen en compartimenten zitten. Een ander is heel goed in verbanden zien en zal de verschillende stukjes van de puzzel of symbolen weten te combineren tot de codes die je nodig hebt om verder te komen. Sommigen zullen makkelijk de leiding nemen en anderen zullen eerder volgen. En zo heeft ieder een eigen plekje. Een escaperoom vereist teamwork. En teams bestaan nou eenmaal uit mensen met verschillende vaardigheden. Je zult ook merken dat als je vaker met dezelfde groep een escaperoom gaat doen, dat die rollen steeds opnieuw terugkomen en de samenwerking makkelijker gaat. Net als in elk ander teamverband moet je aan elkaar wennen en op zoek gaan naar jouw plekje. Je gaat door een aantal fasen van groepsvorming heen voor je je optimale plekje gevonden hebt binnen een van die fasen en het team optimaal kan functioneren. Respect, openheid, moed zijn daarbij hele belangrijke pijlers. Elkaar zien als waardevolle aanvulling van het team, open communiceren over gevonden puzzelstukjes en de moed te hebben om tegenin te gaan als het niet de juiste kant opgaat, zorgt dat je sneller tot een productieve samenwerking komt. Wie weet leer je door de samenwerking ook nog wel iets van je teamleden. Misschien ontwikkel je bijvoorbeeld zelf ook wel een goed oog voor detail.
Hoe vaker je dezelfde soort puzzels moet oplossen, hoe beter je je kunt aanpassen aan de details die in de huidige puzzel anders zijn en kun je daardoor sneller en beter de puzzel oplossen. Je traint je geheugen maar ook je motorieke vaardigheden. Denk aan verbeteren hand-oog-coördinatie en ruimtelijk inzicht, het bewustzijn van de positie en beweging van je lichaam die worden verbeterd – dit laatste heet ook wel proprioceptie.
Wat denk je van de tijdsdruk? Je leert jezelf en je team kennen onder die druk. Hoe reageer je zelf als je bijna aan het eind van de tijd bent? Ga je anders communiceren? In deze situatie leer je omgaan met stress en je tijdmanagement te verbeteren.
Bij elk onderdeeltje dat je oplost en haalt, komt er een stofje vrij dat dopamine heet. Het verhoogt onder andere je geluk en goede gevoel. Daarnaast zorgt het ervoor dat je een scherpere concentratie krijgt en je je dus beter kunt focussen, je geheugen verbeterd en je sociale vaardigheden worden vergroot. Het schijnt zelfs zo te zijn dat je een verminderde kans hebt om dementie en Alzheimer te ontwikkelen.
Psychologische aspecten
Er wordt veel gebruik gemaakt van psychologische aspecten om het spel daarmee leuker, spannender of uitdagender te maken. Ik vind dit zelf het meest interessante stukje om eerlijk te zijn.
Vaak worden escaperooms zo ingericht dat er een enorm gave sfeer ontstaat. Je bent zo onder de indruk dat je misschien dingen over het hoofd gaat zien. Dit is wat Onopzettelijke blindheid heet. Men verstopt dingen recht onder je neus. Misschien wel op het blaadje dat je in je hand hebt of op het bureau tussen al die spulletjes. Ondanks dat je het nodig hebt maar omdat je niet precies weet waar je naar zoekt, zal het vaak zo zijn dat je juist die dingen die je nodig hebt, over het hoofd ziet.
En als je dan wel een idee hebt waar het naartoe gaat; je hebt een aantal hints gevonden en je denkt dat je weet wat de volgende hint of item moet zijn om de verzameling compleet te maken. Dan hebben ze je met het volgende psychologische trucje: Selectieve perceptie. Of juist dat je, doordat je nog niet alle informatie hebt, verkeerde correlaties gaat leggen die er niet toe doen of niet juist zijn: Illusoire correlatie. Hierdoor wordt je aandacht verlegd en dus afgeleid van waar het verhaal je eigenlijk naartoe moet leiden en je laat je daarin meeslepen….. en de tijd tikt door.
Tijd is essentieel in escaperooms. Omdat je snel oplossingen moet bedenken, kunnen de hersenen een mentale kortere weg nemen. In een strategie die beschikbaarheidsheuristiek wordt genoemd, kiest je brein informatie die je snel kunt bedenken. Escaperooms plannen veel nieuwe uitdagingen om die te presenteren aan de spelers op die manier. De “snelle informatie” als mogelijke oplossing zal vaker wel dan niet het antwoord zijn.
En dan, als je weer buiten staat en je achteraf terugkijkt op je presteren, zelfs als je het hebt gehaald, lijkt het allemaal zo makkelijk. Je had echt wel beter en sneller kunnen zijn. Dit heet Hindsight bias. Je gaat nadenken over elke situatie en puzzel en met het team napraten. Je raakt enthousiast en gemotiveerd om dus de volgende keer meer te willen inzetten en het vooral beter te doen.
Escaperooms & coaching
Al deze elementen maken het voor een coach dus heel interessant om te zien wat een groep doet tijdens dit soort groepsopdrachten. Welke dynamiek er heerst, wie welke vaardigheden laat zien en welke rol personen oppakken. Hoe communicatie verloopt en vooral naarmate de tijdsdruk inderdaad hoger wordt. Hoe wordt er omgegaan met de verdeling van taken. En is iedereen het eens met degene die die taken probeert te verdelen en de leiding daarin neemt. Hoe snel worden dingen opgepikt of juist op een verkeerde manier geïnterpreteerd. Het is dus een leuke oefening om als team te doen en eventueel samen met een coach, te kijken wat de antwoorden op deze punten zijn en of daar punten voor verbetering zijn.