Wat is je lievelingskleur? Is die wel eens veranderd? Kleur doet iets bijzonders met ons. Het kan bijvoorbeeld je eetlust beïnvloeden. Zelfs de kleur borden doen psychologisch iets met of je je bord wil leegeten of niet. Dat kleur ons beïnvloed, heeft de marketingwereld maar al te helder en deze maakt daar gebruikt van. Elke kleur heeft zijn eigen effect op ons. Kleur triggert een bepaald gevoel en met kleur in tekeningen kunnen we dat gevoel uiten
Welk gevoel krijg je bij zwart? Wat roept zwart bij je op? Angst, dood, rauw, de donkere tijd van de winter? Dat willen we niet zien in tekeningen als uiting van de gemoedstoestand van kinderen, toch? Dan maar uit de bak met kleurpotloden halen?
Nou, wacht nog heel even voor je dat doet! Waar staat zwart voor in tekeningen? Wanneer zien we het? Kinderen gebruiken zwart niet zomaar als een willekeurige kleur; het heeft een speciale betekenis en kracht. Zwart fungeert als een krachtige uitdrukking van emoties, diepgewortelde gevoelens en behoeftes.
Zwart als Uiting van Emoties
Zwart, geen kleur en allemaal tegelijk. De associatie met dood, somberheid en depressie is snel gemaakt. Vooral in de Nederlandse cultuur wordt zwart gebruikt bij rouw en dood. En toch heeft zwart ook zeker positieve kanten en betekenissen. Het is bijvoorbeeld een uiting van kracht. Wanneer je zwart draagt straalt dat aanzien en onkwetsbaarheid uit. Verder geeft het een duidelijke grens aan; het zegt ‘kom niet te dichtbij’.
Een leuk voorbeeld is de ‘peuterpubertijd’. Hier wordt het regelmatig gebruikt. Ze zoeken hun eigen grenzen, gaan hun eigen wil ontwikkelen en willen loskomen van ouders. Ze komen meer in opstand en gaan dwarsliggen, ‘nee’ zeggen. Ook in de puberteit gebruiken veel jongeren zwart in hun tekening als teken van afzetten tegen en eigen identiteit ontwikkelen. En dit is dus in beide gevallen terug te zien in het gedrag. Het is een duidelijke verwerkingsvorm van de gevoelens en ervaringen van kinderen. Nacht, donker, onbekend, verbrand. Zwart kan ook voorafgaan aan een periode van veranderingen. Soms is het nodig dingen te ‘verbranden’ voordat ze kunnen verrijzen uit de as: feniks.
Gevoel vs Denken
Sommige kinderen zijn echte denkers. Ze piekeren wat af. Het is bijzonder om te zien dat veel van deze kinderen graag schetsen met grijs potlood en liever geen kleuren gebruiken. Dan kunnen ze telkens het beeld dat ze in hun hoofd hebben aanpassen. Met gum.
Het Belang van Niet Verwijderen
Zwart zien we vaak om gevoelens van verdriet, angst of zelfs boosheid te uiten. Zwarte lijnen en vlekken vertellen verhalen die anders misschien onuitgesproken zouden blijven. Wat het ook moge zijn, het is cruciaal dat het kind de vrijheid en in dit geval de mogelijkheid heeft om te verwerken en uit te drukken wat er gaande is. Zwart vormt daarom een waardevolle aanvulling op de kleurenset.
Of het nu is dat het in opstand komt tegen een situatie in het dagelijks leven waar hij moeilijk uiting aan kan geven met woorden, maar wel last van heeft. Het kind geeft mogelijk een signaal af waar je als leerkracht of ouder extra alert op kunt zijn. Is er iets aan de hand of is het een eenmalige uiting? Vaak laat het gebruik van de kleur zwart zien dat het kind in opstand komt. Het er niet mee eens is. Zijn eigenheid aan het ontdekken en ontwikkelen is. En dat kan behoorlijk verwarrend zijn… Deze donkere kleur kan ook een uiting zijn van veel gevoelens door elkaar en moeite hebben met deze te duiden, laat staan uiten. Alles gaat door elkaar heen van binnen en het kind heeft geen idee wat hij nou eigenlijk voelt. Een intensieve binnenwereld dus.
Een gebrek aan kleur of het gebruik van zwart kan duiden op somberheid, maar dit hoeft niet noodzakelijk het geval te zijn. Het is van belang om meerdere signalen die het kind afgeeft met zijn gedrag en houding in de gaten te houden en samen te voegen. Baseer alsjeblieft niet alles op één 'zwarte' tekening; tekeningen zijn momentopnames. Op een ander moment voelt een kind zich weer anders en tekent iets anders. Als een 'zwarte fase' (of zwart-wit) lang aanhoudt, is het raadzaam om de gemoedstoestand van je kind nauwlettend te volgen.
Kleur is één aspect van tekeningenlezen. Wil je dieper ingaan op wat je kunt zien in tekeningen, een workshop, masterclass of tekeninglezing geeft je inzicht. Wat wil jij leren?